Τι είναι ο Νευρο-γλωσσικός Προγραμματισμός (Neuro Linguistic Programming)
Πολλές φορές, στη ζωή μας, συμβαίνει να θέλουμε να πούμε ένα πράγμα και να βγαίνει από το στόμα μας ένα άλλο ή εναλλακτικά, συμβαίνει να σκεφτόμαστε για τον εαυτό μας κάτι αντίθετο από αυτό που παρουσιάζουμε στους άλλους και όμως να εισπράττουμε από αυτούς ως αντιμετώπιση, αυτό που πραγματικά πιστεύουμε για μας. Τι συμβαίνει στ’ αλήθεια;
Είμαστε εμείς οι περίεργοι, οι ελλειμματικοί, οι προβληματικοί; Μάλλον όχι…
Όλοι μας έχουμε εντυπωμένα στο μη συνειδητό νου μας ορισμένα “προγράμματα” που καθορίζουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα, που καθοδηγούν τη σκέψη, τα συναισθήματα, τη δράση και τις συμπεριφορές μας στην καθημερινότητά μας, την αντίδρασή μας στα εξωτερικά ερεθίσματα, και τα οποία προκαθορίζουν σχεδόν τη συναισθηματική, λογική και πρακτική αντίδραση μας στο καθετί.
Είμαστε δηλαδή τέλεια όντα που εκτελούμε τέλεια τα προγράμματα που άλλοι έχουν φορτώσει στον “σκληρό μας δίσκο”. Παρόλο που προτιμούμε να θεωρούμε τον εαυτό μας φορέα ελεύθερης βούλησης και όχι όργανο μιας αυτοματοποιημένης συμπεριφοράς, πολλές από τις καθημερινές μας αντιδράσεις, ιδίως αρνητικές, έχουν διαμορφωθεί χρόνια πριν, στην παιδική μας ηλικία, δηλαδή από 0 ετών έως 6, από προηγούμενες ανάλογες εμπειρίες που βιώσαμε στο οικογενειακό μας περιβάλλον. Είτε το άμεσο είτε το ευρύτερο.
Οι τότε αντιδράσεις, που επιλέξαμε να έχουμε δημιούργησαν ένα εντύπωμα μέσα μας και εξακολουθούν να αναπαράγονται απαράλλακτες σε κάθε νέα κατάσταση που θυμίζει την παλιά, καθηλώνοντας μας. Κι ενώ έχουμε πολλές εναλλακτικές επιλογές, δεν τις αξιοποιούμε, αφού η συμπεριφορά μας έχει “κλειδωθεί” σε έναν συγκεκριμένο τρόπο αντίδρασης. Κάθε παθολογική, ψυχολογική συμπεριφορά μπορεί να αναχθεί σε τέτοιους μηχανισμούς, με αποτέλεσμα να βιώνουμε απαξιωτικές καταστάσεις και αδιέξοδα και φυσικά να γινόμαστε πρακτικά αναποτελεσματικοί.
Δηλαδή, δίκαια αναρωτιέται κανείς, είμαστε καταδικασμένοι να εκτελούμε δια βίου την ασυνείδητη εκπαίδευση που λάβαμε στην παιδική μας ηλικία; Ένα είδος ρομπότ που απλώς προσπαθούν, χωρίς επιτυχία, να αποφύγουν δυσάρεστα βιώματα, αναπαράγοντας διαρκώς καταστροφικές συμπεριφορές; Όχι βέβαια… Υπάρχουν διάφορα μέσα (ένα από αυτά και το NLP) με τα οποία μπορεί κανείς να αλλάξει τον αρχικό προγραμματισμό και να βρει την αληθινή του ταυτότητα, τις αξίες του, τα “θέλω” του.
Στόχος του NLP, τόσο στις θεραπευτικές όσο και στις υπόλοιπες εφαρμογές του, είναι η γρήγορη αλλαγή του τρόπου αντίληψης και δράσης, η αλλαγή της προσέγγισης της ζωής και των συμπεριφορών, μέσα από την εξαφάνιση αυτών των ασυνείδητων προγραμμάτων και της αντικατάστασής τους με τα προγράμματα που εμείς επιθυμούμε να καθορίζουν τη ζωή μας.
Διότι, εν τέλει, αυτό που διαφοροποιεί έναν “επιτυχημένο” από έναν “μη επιτυχημένο”, σε οποιονδήποτε τομέα άνθρωπο, είναι η ικανότητά του να ζει τη ζωή του μέσα στο πλαίσιο που ο ίδιος καθορίζει με βάση τις προσωπικές του ανάγκες και ισορροπίες και να φέρνει το αποτέλεσμα που ικανοποιεί τον ίδιο και όχι το περιβάλλον του.
Η εξαφάνιση των περιοριστικών μας πεποιθήσεων, μας επαναφέρει σε μια κατάσταση ελευθερίας, ρέουσας, αβίαστης και βαθιάς επικοινωνίας, και ειλικρινούς ενδιαφέροντος για τους άλλους, απαλλαγμένων από τα βαριά δεσμά της χρόνιας καταναγκαστικής συμπεριφοράς.
Οι πρωτοπόροι του NLP μας έδειξαν σε πόσο μεγάλο βαθμό κάθε άνθρωπος δημιουργεί μέσα στο νου του αναπαραστάσεις των καταστάσεων του εξωτερικού κόσμου (και παρελθόντος), π.χ. ολόκληρα “φιλμ” από εικόνες και ήχους. Το αν αυτά έχουν θετική ή αρνητική για μας χροιά, καθορίζει αν θα είμαστε αποτελεσματικοί ή όχι στην αντιμετώπιση της δυσκολίας.
Εδώ παρεμβαίνει η εφαρμογή του NLP, επιτρέποντας μας να τροποποιήσουμε αυτές τις εσωτερικές αναπαραστάσεις, με άξονα το πώς εμείς οι ίδιοι θα προτιμούσαμε να συμπεριφερόμαστε. Το όνομα NLP (Νευρο-Γλωσσικός Προγραμματισμός) αναφέρεται, στη μεσολάβηση του εγκεφάλου (Νευρικό σύστημα), στους μηχανισμούς της λεκτικής (και μη λεκτικής) επικοινωνίας (Γλωσσική ή γλωσσολογική παράμετρος) και στον Προγραμματισμό, των επαναλαμβανόμενων σχημάτων σκέψης και συμπεριφοράς που μας χαρακτηρίζουν.
Η μέθοδος NLP μελετά πάνω απ’ όλα την υποκειμενική εμπειρία κάθε ατόμου, δηλαδή τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο αυτό βιώνει τον κόσμο. Πρόκειται για μια μέθοδο που οφείλει να βασίζεται όχι σε συνταγές, αλλά στην εξατομίκευση και απαιτεί σεβασμό στην ατομικότητα. Όταν μιλάμε για θεραπεία, το πρόβλημα δύο ανθρώπων δεν είναι ποτέ το “ίδιο”. Ο θεραπευτής οφείλει να συμπλέει με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε περίπτωσης.
Ταυτόχρονα, το NLP δεν αποτελεί μια ενιαία θεωρία που ερμηνεύει τον ανθρώπινο ψυχισμό, αλλά μάλλον μια συλλογή από “εργαλεία”, σταχυολογημένα από διάφορες ψυχοθεραπευτικές σχολές, που φαίνεται να έχουν αποτέλεσμα. Βασικό κριτήριο και μεθοδολογία είναι η αποτελεσματικότητα, αν μια τεχνική δεν αποδίδει πρακτικά, απορρίπτεται. Αν αποδίδει, γίνεται δεκτή ακόμη κι αν δεν γνωρίζουμε άμεσα τον ακριβή τρόπο δράσης της.
Το NLP είναι μια ανοιχτή μεθοδολογία, μια πρακτική και ταυτόχρονα μια μέθοδος αναζήτησης της γνώσης, μια προσέγγιση που ξεκινά από το αξίωμα “ότι φέρνει αποτέλεσμα αποτελεί αποδεκτό εργαλείο” είναι μια τίμια προσέγγιση.
Δυστυχώς ή ευτυχώς, είναι ακόμη πολύ νωρίς για να μπορέσει ο ανθρώπινος νους να ερμηνεύσει όλα τα φαινόμενα που μας περιτριγυρίζουν. Και από αυτή την παραδοχή της άγνοιας μας, απορρέει εν τέλει, μια άλλη βεβαιότητα, πως τελικά θα υπάρξει κάποτε η ζητούμενη ερμηνεία, αρκεί η πράξη να υπηρετείται με σεβασμό και συνέπεια.
Η μέθοδος παραμένει ανοιχτή και εξελίσσεται συνεχώς. Ως πρόδρομοι της μπορούν να θεωρηθούν και πολλοί παλιότεροι και σύγχρονοι της επιστήμονες, όπως ο γλωσσολόγος Noam Chomsky.